Katarzyna Izmajłowa

opera w czterech aktach (9 obrazów)
kompozytor: Dmitrij Szostakowicz
libretto: Alexander Preys, Dmitrij Szostakowicz wg noweli Mikołaja Leskowa Lady Macbeth mceńskiego powiatu
data powstania: 1930–1932 (opus 29 jako Lady Macbeth mceńskiego powiatu), zrewidowana 1956–1963 (opus 114 jako Katarzyna Izmajłowa)
prapremiera: 22 stycznia 1934 – Leningrad, Teatr Michajłowski
premiera pod kierownictwem muzycznym Antoniego Wicherka: 26 września 1976 – Warszawa, Teatr Wielki

 

Warszawska premiera Katarzyny Izmajłowej zrealizowana została z okazji 70. urodzin Dmitrija Szostakowicza, ale także w 1. rocznicę śmierci kompozytora. Spektakl pod kierownictwem muzycznym Antoniego Wicherka, pełniącego również funkcję dyraktora i kierownika artystycznego warszawskiego Teatru Wielkiego, przygotowany został przez zaproszonych do współpracy uznanych artystów radzieckich – Lwa Michajłowa, reżysera słynnego Teatru im. Stanisławskiego i Niemirowicza-Danczenki (reżyseria) oraz stałych scenografów moskiewskiego Teatru "Balszoj" - Marinę Sokołową (kostiumy) oraz Walerego Lewentala (dekoracje). Warto dodać, że dzień przed premierą Katarzyny Izmajłowej Moskiewski Kameralny Teatr Muzyczny wystawił na scenie Operetki Warszawskiej w ramach festiwalu "Warszawskiej Jesieni" spektakl wcześniejszej opery Szostakowicza – Nos.

Libretto dzieła, wystawionego po raz pierwszy w 1934 roku na scenie Teatru Małego w Leningradzie, osnute zostało na opowiadaniu Mikołaja Leskowa Lady Makbet mceńskiego powiatu (to samo opowiadanie posłużyło przed laty także reżyserowi Andrzejowi Wajdzie za kanwę scenariusza filmu Powiatowa Lady Makbet, zrealizowanego przez niego w Jugosławii). Po leningradzkiej prapremierze dzieło Szostakowicza wystawione zostało z powodzeniem na kilku scenach europejskich , a także w Ameryce, gdzie dyrygował nim Artur Rodziński. Wielki renesans i światowy rozgłos opera ta zyskała w latach 60., gdy kompozytor przygotował nową wersję, nadając jej ostateczny tytuł Katarzyna Izmajłowa. Po sukcesie w Moskwie, w 1963 roku opera weszła na sceny wielu największych teatrów operowych świata.

Jak napisał w recenzji premiery Józef Kański, "warszawska inscenizacja, gdzie do współpracy zaproszono wybitnych artystów radzieckich, w porównaniu z przedstawieniami oglądanymi na innych scenach posiada ogromne zalety, zwłaszcza, gdy idzie o pierwszą część spektaklu. Reżyser Lew Michajłow potrafił wespół z pomysłowym scenografem Walerym Lewantalem nadać jej bardzo żywe tempo, wykorzystując z powodzeniem bogate techniczne możliwości Teatru Wielkiego: nie tylko aktorzy dramatu, ale i ciekawie bardzo zaprojektowane dekoracje były w ciągłym ruchu, dając w rezultacie filmową niemal zmienność poszczególnych obrazów. (...) Cztery już razy miałem możność oglądać różne przedstawienia Katarzyny Izmajłowej – zarówno w naszym kraju, jak i poza jego granicami. Niech mi nie będzie to poczytane za objaw fałszywie pojętego patriotyzmu, gdy powiem, że spośród nich przedstawienie warszawskie jest na pewno najlepsze – zarówno od muzycznej, jak i od sceniczno-teatralnej strony."

 

„Partytura Katarzyny Izmajłowej stawia zarówno przed realizatorami, jak i wykonawcami wyjątkowo poważne problemy. Decyduje o tym już choćby sama liczebność obsady i waga dramaturgiczna każdego epizodu. Wykonawczyni roli tytułowej znajduje się prawie bez przerwy na scenie – wymaga to ogromnej dyscypliny i kondycji. Wysokie wymagania postawił kompozytor chórowi, aktywnemu uczestnikowi całej akcji a zwłaszcza orkiestrze, potraktowanej w sposób wirtuozowski na przestrzeni całej opery, a w kapitalnych interludiach symfonicznych w szczególności."
Antoni Wicherek o interpretacji "Katarzyny Izmajłowej"

PRZECZYTAJ: Antoni Wicherek Dlaczego właśnie Katarzyna Izmajłowa?

przekład libretta: Alicja Dankowska
reżyseria: Lew Michajłow
kierownictwo muzyczne: Antoni Wicherek
inscenizacja: Lew Michajłow
dekoracje: Walery Lewental
kostiumy: Marina Sokołowa
kierownictwo chóru: Henryk Wojnarowski
dyrygent: Antoni Wicherek, Jacek Kaspszyk, Wojciech Rajski
współpraca muzyczna: Jacek Kaspszyk, Wojciech Rajski

obsada